Y mis hwn, mae is-lywydd RCP Cymru, Dr Hilary Williams, yn rhoi cipolwg ar yr hyn y gallwch ei ddisgwyl o'n digwyddiad a gynhelir yn fuan Update in medicine – Caerdydd 2025.
Blas o'r hyn sydd i ddod
Mae'n bryd archebu eich lle yn ein digwyddiad blynyddol Update in medicine – Caerdydd, ac roeddwn i eisiau rhoi blas i chi o un o uchafbwyntiau eleni – Darlith Bradshaw 2025, a fydd yn rhoi sylw i’r rhaglen ymchwil o'r radd flaenaf Born in Bradford.
Thema sy'n cael ei hailadrodd mewn trafodaethau diweddar yn RCP Cymru yw sut i fynd i'r afael â phroblem anodd anghydraddoldebau iechyd. Rydym yn cydnabod yn gynyddol fod llawer o'r heriau iechyd rydyn ni'n eu hwynebu fel meddygon yn deillio o blentyndod.
Yn Update in Medicine eleni yng Nghaerdydd, byddwn yn clywed gan Jan Burkhardt, arweinydd defnyddio gwybodaeth ar gyfer JU:MP (Ymunwch â Ni: Symud Chwarae) – rhaglen weithgarwch corfforol uchelgeisiol i’r gymuned gyfan a ariennir gan Sport England ac sydd wedi'i chynllunio i weithio gyda phlant, teuluoedd a chymunedau lleol i helpu plant 5–14 oed i fod yn fwy egnïol.
Mae'r rhaglen JU:MP wedi arwain at ganlyniadau arbennig, gan wella cyfanswm gweithgarwch corfforol plant ar gyfartaledd o dros 70 munud yr wythnos – credir mai dyma'r effaith fwyaf o'r fath ar weithgarwch plant a gofnodwyd erioed o'i gymharu â mentrau tebyg.
Mae gwella lefelau gweithgarwch corfforol plant yn gymaint o flaenoriaeth yng Nghymru ag ydyw yn Bradford, lle mae'r rhaglen JU:MP yn canolbwyntio ar blant sy'n byw mewn cymunedau ymylol ar incwm isel. Mae’n defnyddio systemau cyfan sy'n integreiddio arweinyddiaeth gymunedol, cyd-ddylunio mannau lleol, ac yn targedu gweithgareddau at grwpiau penodol, e.e. merched yn eu harddegau.
Mae’n bwysig nodi mai astudiaeth wyddonol oedd hon: recriwtiwyd dros 1,500 o blant o gymunedau aml-ethnig ac economaidd-gymdeithasol difreintiedig yn uniongyrchol a'u rhannu'n ddau grŵp - un oedd yn cymryd rhan yn y rhaglen JU:MP ac un grŵp rheoli. Cafodd lefelau gweithgarwch eu holrhain drwy fesuryddion cyflymu o safon wyddonol, gyda symudiad yn cael ei fonitro ar sawl pwynt dros ddwy flynedd. Mae'r canlyniadau eisoes yn dylanwadu ar benderfyniadau cyllido trwy ddangos gwerth gweithio gyda chymunedau lleol i gyd-ddatblygu mannau sy'n diwallu eu hanghenion.
Ymunwch â'n fforwm agored meddygon preswyl
Meddygon preswyl, dewch draw i'n digwyddiad fforwm agored yng Ngwesty'r Marriott yng Nghaerdydd o 6pm ar 3 Rhagfyr. Fe’i cynhelir ar drothwy ein digwyddiad Update in medicine – Caerdydd ac fe'i trefnir gan gynrychiolwyr Pwyllgor Meddygon Preswyl yr RCP, Dr Charlie Finlow a Dr Sacha Moore, dyma'ch cyfle i helpu i lywio cyfeiriad RCP Cymru dros y flwyddyn i ddod.
Yn dilyn dwy sesiwn drafod gyflym i ddatblygu syniadau ar gyfer mynd i'r afael â materion blaenoriaeth – Adolygiadau Blynyddol o Ddatblygiad Cymhwysedd (ARCP) a chwrs efelychu Meddygaeth Fewnol Gyffredinol – cynhelir fforwm agored a sesiwn holi ac ateb gyda llywydd yr RCP, yr Athro Mumtaz Patel, cofrestrydd yr RCP Dr Omar Mustafa ac is-lywydd yr RCP dros Gymru, Dr Hilary Williams. Mae croeso i feddygon preswyl o bob gradd. Mae am ddim i aelodau sydd wedi tanysgrifio i’r RCP ac mae'n cynnwys bwffe poeth. Bydd y bar ar agor wedyn ar gyfer diodydd, trafodaethau a rhwydweithio.
Tra rydyn ni ar y pwnc, mae ein hymgyrch ‘y genhedlaeth nesaf’ yn mynd o nerth i nerth. Ydych chi wedi darllen ein 10 galwad uchaf newydd ar gyfer ‘y genhedlaeth nesaf’? Amlinellir yr hyn y mae meddygon preswyl eisiau ei weld yn newid fel rhan o ddiwygio hyfforddiant meddygol ôl-raddedig.
Ffocws ar arloesedd lleol – Ysbyty Maelor Wrecsam
Fel erioed, mae'r tîm yng Nghymru wedi bod yn brysur. Yn ddiweddar, cawsom bresenoldeb da yn yr ymweliad addysgiadol â Wrecsam, lle’r oeddem yn falch iawn o groesawu'r Athro Mumtaz Patel PRCP a Dr Omar Mustafa, cofrestrydd yr RCP.
Roedd nifer dda o feddygon preswyl yn bresennol, ac fe wnaethant siarad yn gadarnhaol am eu profiadau hyfforddi yn Wrecsam. Ond codwyd pryderon sylweddol am gymarebau cystadlu ar gyfer hyfforddiant meddygaeth fewnol. Mae hyn yn parhau i fod yn ffocws allweddol i'r ymgyrch i ni.
Mae’n galonogol deall bod Addysg a Gwella Iechyd Cymru yn cynyddu nifer y cyfleoedd i wneud hyfforddiant arbenigol yng ngogledd Cymru yn unig, gyda mynediad at flociau arbenigol yn Lloegr (Manceinion a Lerpwl) lle bo angen. Fel y gŵyr pob un ohonom, mae'r rhan fwyaf o bobl yn aros yn yr ardal lle maen nhw'n hyfforddi, felly rhaid i brofiad hyfforddi o ansawdd uchel a phleserus i feddygon preswyl fod yn rhan o gynllun cadw a recriwtio tymor hir ar gyfer ein gweithlu meddygon uwch.
Diolch yn fawr iawn i bawb a ymunodd â ni, ac i dîm RCP Cymru. Os hoffech i ni ymweld â'ch ysbyty yn 2026, cysylltwch â ni.
Wythnos SAS, cymrodoriaeth a dathlu'r tîm
Ym mis Hydref dathlwyd Wythnos SAS 2025, gyda diolch i Dr Tulika Porwal am rannu gwybodaeth am ei gyrfa ar lwyfan RCP Launchpad. Roeddwn wrth fy modd yn dathlu gyda hi yn ein seremonïau cymrodoriaeth diweddar.
Os oes gennych chi ddiddordeb mewn dod yn gymrawd o'r RCP, y dyddiad cau ar gyfer y cylch presennol yw 2 Ionawr 2026. Byddwn yn annog meddygon SAS sy'n gweithio'n annibynnol hefyd.
Roeddwn yn falch iawn o ddarllen darn yn y BMJ gan ein cynghorydd rhanbarthol ar gyfer de-ddwyrain Cymru, Dr Fidan Yousuf, am ei phrofiad o fod yn feichiog tra oedd yn hyfforddi fel cofrestrydd arbenigol gastroenteroleg – fe lwyddodd i gwblhau'r gwaith wrth bacio ar gyfer gwyliau i’r teulu!
Llongyfarchiadau hefyd i Dr Sacha Moore, cynrychiolydd ein Pwyllgor Meddygon Preswyl, a enwyd yn Arwr Iechyd mis Medi gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro. Enillodd y wobr yn dilyn enwebiad gan deulu un o'i gleifion, i gydnabod ei 'garedigrwydd, gofal a thosturi tuag at gleifion a theuluoedd sy'n byw gyda chlefyd yr arennau.’
Neges gan Brif Weithredwr Cymru, yr Athro Isabel Oliver
Wrth i'r gaeaf agosáu, rydyn ni i gyd yn paratoi ar gyfer y cynnydd mewn heintiau anadlol a'r pwysau ychwanegol ar y gwasanaethau iechyd rydyn ni'n eu darparu i bobl Cymru. Fel y gwyddoch, brechu yw'r dull mwyaf effeithiol sydd gennym i atal heintiau, ac rwy'n bryderus iawn am y gostyngiad yn nifer y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol sydd wedi manteisio ar frechiadau yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Mae derbyn brechiad yn safon broffesiynol i feddygon fel rhan o ddiogelwch cleifion. Dechreuodd y rhaglen frechu ffliw o ddifrif y mis hwn a byddwn yn eich annog i gael eich brechu y gaeaf hwn i amddiffyn cleifion, lleihau trosglwyddiad mewn lleoliadau gofal iechyd a chynnal gwasanaethau.
'Mae manteisio ar y brechlyn ffliw, sydd ar gael am ddim, yn adlewyrchu ein gwerthoedd a'n safonau proffesiynol a rennir ledled GIG Cymru. Os oes gennych gwestiynau neu os ydych am gael rhagor o wybodaeth, siaradwch â'ch cydweithwyr neu arweinwyr brechu lleol. Gyda'n gilydd, gallwn arwain trwy esiampl a chael effaith ystyrlon. Dysgu mwy am y brechlyn ffliw.’
Ac yn olaf ...
Bydd llawer ohonoch yn gwybod fy mod wedi cael fy ethol yn is-lywydd clinigol yr RCP yn gynharach eleni. Byddaf yn parhau fel is-lywydd Cymru nes y gellir cynnal etholiad i ddewis rhywun yn fy lle yng ngwanwyn 2026. Ac ar y nodyn hwnnw, roeddwn yn falch iawn o weld bod cymrodyr wedi pleidleisio y mis hwn i ymestyn hawliau pleidleisio i aelodau colegol – diolch i bawb a gymerodd ran yn y bleidlais hanesyddol hon.
Mae hyn yn golygu, o fis Ebrill 2026, y bydd aelodau colegol - y rhan fwyaf ohonynt yn feddygon preswyl ac ymgynghorwyr newydd - yn gallu pleidleisio mewn etholiadau ar gyfer is-lywyddion a chynghorwyr. Yn raddol ond yn sicr, rydym yn moderneiddio ein coleg a sut rydym yn gweithio, gan sefyll ochr yn ochr â'r genhedlaeth nesaf o feddygon a rhoi llais democrataidd iddynt yn nyfodol eu proffesiwn.
Pleidleisiodd cymrodyr yr RCP hefyd i ystyried opsiynau ar gyfer diwygio Deddf Feddygol 1860 sy'n pennu sut rydym yn cynnal etholiadau arlywyddol - bydd y Cyngor nawr yn trafod y camau nesaf ar gyfer newid deddfwriaethol.
Mae'n wych gweld cynnydd o'r fath. Dyma i'r 500 mlynedd nesaf!
Dr Hilary Williams
RCP vice president for Wales
